THƯ GỬI ÔNG BỘ TRƯỞNG TRƯƠNG MINH TUẤN

Kính thưa ông!
Nhận thông tin ông xử 50 tờ báo vì đưa thông tin sai trong vụ "nước mắm" tôi muốn viết thư cho ông. 

Báo chí đã thể hiện sự xuống cấp về văn hóa và đạo đức nghề nghiệp tệ hại nhất trong 10 năm trở lại đây (kể từ khi có Nghị quyết TW5 khóa X về tư tưởng, lý luận và báo chí). Mười năm trước, Nghị quyết Trung ương 5, khóa X (2007) đã chỉ rõ những yếu kém của báo chí: "Trong hoạt động báo chí, một số yếu kém, khuyết điểm được nhắc nhở nhiều lần nhưng chậm khắc phục, có mặt, có lúc, có nơi còn trầm trọng hơn. Một số cơ quan báo chí thiếu nhạy bén chính trị, chưa làm tốt chức năng tư tưởng, văn hoá, có biểu hiện xa rời sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lí của Nhà nước, xa rời tôn chỉ, mục đích, thông tin không trung thực, thiếu chính xác, phản ánh nhiều về tiêu cực và tệ nạn xã hội, ít tuyên truyền các điển hình tiên tiến, gương người tốt, việc tốt, cổ vũ phong trào thi đua yêu nước; khuynh hướng tư nhân hoá, thương mại hoá báo chí, tư nhân núp bóng để ra báo, kinh doanh báo chí ngày càng tăng. Các cơ quan báo chí quan trọng của Đảng, Nhà nước chậm đổi mới, nội dung và hình thức chưa hấp dẫn, chất lượng và hiệu quả tuyên truyền không cao, chưa chi phối, làm chủ thông tin và định hướng được dư luận xã hội. Công tác chỉ đạo, quản lí báo chí còn nhiều hạn chế. Hệ thống đài phát thanh, truyền hình phát triển thiếu quy hoạch, gây lãng phí, tốn kém lớn".

Về phương diện quản lý nhà nước, từ ngày làm Bộ trưởng, ông cũng đã phạt tiền, tước thẻ nhà báo, cách chức, thuyên chuyển Tổng biên tập, đình chỉ tờ báo rất ráo, nhưng như muối bỏ bể. Mới hôm qua đây thôi, sau vụ ông Liên bóp méo sự thật về vụ "điều giáo viên đi tiếp khách" thì báo Người đưa tin lại viết bài về "Thuyết phục chồng ngủ với cô bạn thân". Vì sao vậy? Tôi cho rằng, những biện pháp vừa rồi chỉ là những biện pháp trị bệnh theo triệu chứng chứ chưa phải là từ căn nguyên. Mới đây ông Bộ trưởng cũng đã có bài viết rất hay chẩn bệnh về "diễn biến và tự diễn biến" của báo chí song bốc thuốc vẫn chưa đủ liều. Vậy căn nguyên trọng bệnh của báo chí là gì?

Ảnh minh họa

Thứ nhất, Một sản phẩm báo chí đến tay bạn đọc bao giờ cũng phải đi qua quy trình: Thu thập thông tin; viết bài; biên tập; in ấn; phát hành. Trong dây chuyền vận hành đó có 2 khâu cốt tử là biên tập và viết bài. Bài vở kém cũng không qua được nếu biên tập giỏi. Vậy biên tập, đến lượt nó lại quan trọng hơn. Mỗi tờ báo đều có đội ngũ Biên tập viên, đứng đầu là Tổng biên tập. Khi tờ báo đã lên khuôn, khâu kiểm duyệt cuối cùng là của Tổng biên tập. Rào dậu kín mít vậy, sao vẫn có những sản phẩm báo "lá cải", thậm chí là "lá ngón" bày bán cho đọc giả? Có 2 căn nguyên cần xét lại: Điều kiện bổ nhiệm TBT và động cơ TBT. Điều kiện bổ nhiệm TBT hiện nay có 2 tiêu chí quyết định là phẩm chất chính trị và năng lực chuyên môn, được cụ thể hóa là đảng viên, cao cấp chính trị. Và về chuyên môn nghề nghiệp 3 năm làm báo, bằng đại học chuyên ngành. Chúng ta có hơn 17 vạn nhà báo được cấp thẻ, nhiều người tài lắm, nên xem lại tiêu chuẩn bổ nhiệm TBT, BTV đã đúng chưa. Nếu chỗ nào chưa đúng thì thay thế đi cho đúng tiêu chí người tài. TBT không tài thì vẫn bị những nhà báo là "nhà cáo" qua mặt, chết oan. Động cơ làm báo lá cải, lá ngón là do áp lực tồn tại và tham lam. Trong bối cảnh cạnh tranh thị phần, tự trang trải kinh phí, nuôi đội ngũ lao động, một số TBT đã "nhắm mắt đưa chân". Họ bỏ qua tôn chỉ, mục đích mà chạy theo lợi nhuận. Cốt làm sao để bán được nhiều báo, đăng được nhiều quảng cáo nên tiêu chí câu khách, giật gân được đẩy lên hàng đầu từ lựa chon thông tin đến giật tít, đặt chỗ cho bài. Ăn khách trở nên ưu tiên hạng nhất mà bất chấp những húy kị, những hệ lụy về sau.

Thứ hai, Báo hay, nhiều bạn đọc thì phải có phóng viên giỏi, đội ngũ đông đảo. Nhiều tờ báo đã trả lương hậu hĩnh để "chiêu hiền đãi sỹ", xây dựng đội ngũ cộng tác viên hùng hậu. Tuy nhiên, do quản lý kém, do bị đưa đẩy theo dòng lợi ích nên đã tạo nên những "kiêu binh", những "cáo già", những "con sâu" trong hàng ngũ phóng viên, cộng tác viên. Chưa bao giờ "quyền lực thứ tư" được lạm dụng như bây giờ. Doanh nghiệp sợ nhà báo như sợ cọp, tiền đi đêm như lũ ngầm mỗi khi sơ suất phạm lỗi. Nguy cơ mất thương hiệu, mất thị phần, thậm chí là vỡ nợ, ngồi tù chỉ vì một bài báo là có thật. Nhà báo đi lại nghênh ngang, ăn nói rổn rảng, lộng ngôn. Chưa bao giờ nhà báo "nhà cáo" giàu như bây giờ, rủng rỉnh tiền trong tài khoản, nhà lầu, xe hơi, ăn chơi mút mùa mà chẳng nhọc lòng, khổ công. Khối nhà báo đã vào tù, bị tước thẻ, bị phạt nhưng xem ra đấy mới chỉ là phường "trộm vặt". Các "nhà cáo" vẫn ngồi đâu đó trong bóng tối để tổ chức những trận hợp chiến như kiểu "nước mắm", "con ruồi" hạ bệ một thương hiệu để ngoạm những miếng lớn đã manh nha. Báo chí trở thành Báo hại. 

Thứ ba, Do thả nổi báo chí theo kiểu "trăm hoa đua nở" nên chỉ trong 10 năm báo chí mọc ra như nấm, trang chính, phụ trương, báo mạng rồi báo hình trở thành những "Tập đoàn" đa phương tiện. Rồi người người làm báo, nhà nhà làm báo trên mạng xã hội. Cạnh tranh thông tin quyết liệt đã làm bức tranh báo chí nham nhở. Đôi khi cảm thấy cơ quan quản lý bất lực. Nguy hiểm hơn, những luận điệu "tự do báo chí" vô chính phủ, "phi tuyên huấn hóa báo chí" được bơm thổi vào từ thế giới tự do đã làm một số tờ báo xa rời mục đích, tôn chỉ, xa rời lợi ích dân tộc, góp phần nhân bản cái xấu, cái ác. Thông tin chồng thông tin, bình luận vô căn cứ, vơ bèo vạt tép đã làm rối thông tin mất chức năng định hướng dư luận. Người đọc hoang mang không biết tìm tin chính thống ở đâu. Mạng xã hội lên ngôi lấn át chức năng báo chí.

Nếu tôi là Bộ trưởng Bộ 4T Tôi sẽ quyết liệt triển khai "Đề án quy hoạch báo chí". Đấy là một bản quy hoạch tốt, có giá trị cho quản lý nhà nước về báo chí cho cơ quan chủ quản và cho cả báo chí. Sẽ không còn việc phải chạy theo sự kiện, giương thượng phương bảo kiếm để trảm như vụ "nước mắm" vừa công bố. Không mủi lòng vì một số nhà báo kém cỏi phải chuyển nghề. Tôi sẽ xây dựng ngay bộ quy tắc ứng xử của nhà báo với mạng xã hội. Sẽ chẳng còn nhà báo 2 mặt. Sẽ chẳng còn nhà báo hù dọa người khác bằng mạng xã hội. Muốn nhanh thì cứ copy nguyên văn của BBC, CNN... sửa sang đôi chút cho phù hợp với Việt Nam. Chém gió vậy thôi vì tôi không đủ tài để làm bộ trưởng, mong ông bỏ qua. Nhưng tôi tin ông làm được.

MÕ LÀNG

Share on Google Plus